|
Bieszczadzkie nazwy
Czy wędrując górskimi szlakami zastanawiasz się nad poszczególnymi nazwami na mapach i górskich tablicach? Nie? Szkoda, ponieważ nazwy mają głęboki sens.
Mają znaczenie w swym pierwotnym brzmieniu i w języku z którego pochodzą.
Bardzo wiele nazw swe pochodzenie zawdzięcza topografii, np. Mchawa to dolina porośnięta mchem, Moczarne to teren podmokły, Cisowiec i Tyskowa - lasy cisowe, Boberka - ostoja bobrów, Bania - słone źródła.
Częste wystepują nazwy mające swój początek od miejscowości, lasów i pól - są to tzw. nazwy Dzierżawcze.
Są również nazwy kulturowe, związane z działalnością człowieka, jak Potasznia miejsce uzyskiwania potażu, Uherce czyli Węgrzy - od narodowości pierwszych mieszkańców. Można również zetknąć się z etymologia ludową. Sama ludność miejscowa dorobiła do tych nazw legendy, często z niemałą wyobraźnią, np. Duszatyn miał oznaczać, że kiedyś Tatarzy wydusili jego mieszkańców, a Mrzygłów - ponieważ jego mieszkańcy pomarli z głodu. Tak naprawdę pierwsza z tych nazw pochodzi od imienia Duszata a druga została nadana przez właścicieli w XVIII wieku.
Większość dzisiejszych nazw bieszczadzkich to nazwy ukraińskie, często też gwarowe dalekie od języka literackiego. Znane są one w formach już spolszczonych np. Riped - Rzepedź, Mikiv - Mików. Większość tych nazw jest pochodzenia ruskiego, niektóre jednak kryją w sobie niesłowiańskie rodowody (np. Caryńskie, Matragonia, Płasza). Nazwy te związane są z tzw. Osadnictwem Wołoskim i uważane za rumuńskie.
Po II wojnie światowej polscy osadnicy i polskie władze zaczęli polonizować nazwy. Na różnych mapach zaczęły pojawiać się Żłobek (Żołobek), Brzegi Górne i Dolne (Berehy), Czystogarb (Czystohorb). W latach 70-tych rząd Jaroszewicza zmieniła w Bieszczadach ponad 60 nazw miejscowości. Niektóre są sensowne a pozostałe wyssane z palca. W Ministerstwie Administracji trwał nieoficjalny konkurs na nowe nazy miejscowości. Stuposiany zamieniono na Łukasiewicze, Hulskie na Stanisławów, Czystogarb na Górną Wieś, Dwernik nazwano Przełomem, Sianki Sannikami, Dudyńce Szybistowem.
Także mieszkańcy odradzających się miejscowości tworzą nowe nazwy: jeden z przysiółków w Komańczy nosi nazwę Wietnam, chyba z powodu odległości od centrum. W Rzepedzi mamy również Kubę a w Lutowiskach Tajwan.
I jeszcze kilka słów na temat nazw często spotykanych. Etymologia Bieszczdu i Beskidu prawdopodobnie wywodzi się od trackiego ludu Biessów, których obecność na północ od Karpat odnotował Ptolomeusz, lub z germańskim besket, co oznacza przedział.
Natomiast Połonina, pierwotnie płonina, czyli miejsce płone - puste. Połonina jest wyrazem słowiańskim.
wstecz
|
